Πολλοί είναι στην περιοχή μας που ασχολούνται ερασιτεχνικά με την κτηνοτροφία και έχουν έστω και λίγα ζώα στις αυλές τους, για να καλύπτουν, όπως εκείνοι λένε, τις ανάγκες τους σε κρέας, γάλα, αυγά. Για το λόγο αυτό θα σας δώσουμε σήμερα ορισμένες πληροφορίες έτσι ώστε και πιο υγιεινά να είναι τα τρόφιμα αυτά που φτάνουν στο πιάτο μας αλλά και να περιοριστούν στο ελάχιστο οι απώλειες στα ζώα μας.

         Σ' αυτό το αρθρο θα πούμε λίγα πράγματα για τα αιγοπρόβατα τα οποία ανήκουν στην πλειοψηφία των ζώων που έχουμε στις αυλές μας.

      Τα αρνάκια και τα κατσικάκια όταν γεννηθούν είναι πολύ ευάλωτα στις χαμηλές θερμοκρασίες. Δεδομένου ότι οι περισσότερες γέννες αμνοεριφίων στη χώρα μας γίνονται την περίοδο του χειμώνα είναι μεγάλο το ποσοστό των νεογέννητων που πεθαίνουν από υποθερμία. Τις πρώτες 5 ώρες ζωής των αμνών υπάρχουν μεγάλες απώλειες θερμότητας κυρίως γιατί το δέρμα τους είναι ακόμα υγρό, λόγω κακών καιρικών συνθηκών και λόγω του ότι το στέγνωμα από τη μητέρα τους καθυστερεί ή δεν γίνεται καθόλου. Γι’ αυτό όταν γεννηθούν πρέπει να βρίσκονται κάπου ζεστά και προστατευμένα από το κρύο. Τις επόμενες ώρες της ζωής τους η γλυκόζη (ζάχαρο) του αίματός τους αρχίζει να πέφτει και να κινδυνεύουν να πεθάνουν και από έλλειψη ενέργειας. Απαραίτητο είναι λοιπόν να μην καθυστερεί η λήψη πρωτογάλατος. Αν αυτή δεν είναι δυνατή πρέπει να παρέχεται υποκατάστατο (σκόνη) γάλατος από τις πρώτες ώρες ζωής του νεογέννητου.

         Όταν τα αρνάκια και τα κατσικάκια φτάσουν στην ηλικία να απογαλακτιστούν πρέπει να πάρουμε ορισμένα μέτρα ώστε να διασφαλίσουμε την μετέπειτα καλή πορεία της υγείας τους. Στην ηλικία αυτή (2 μηνών περίπου) πρέπει να γίνεται το εμβόλιο κατά της εντεροτοξιναιμίας. Η ασθένεια αυτή είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί φαρμακευτικά γι’ αυτό και η πρόληψη έχει πολύ μεγάλη σημασία. Γίνονται 2 εμβολιασμοί σε διάστημα ενός μήνα και επαναληπτικός εμβολιασμός 20 με 30 μέρες πριν τον τοκετό έτσι ώστε να προστατευτεί και το νεογέννητο με τα αντισώματα που θα λάβει από το πρωτόγαλα. Όταν τα μικρά προέρχονται από εμβολιασμένες μάνες και έχουν λάβει πρωτόγαλα, τότε είναι προστατευμένα μέχρι την ηλικία των 2 μηνών οπότε και γίνεται ο πρώτος εμβολιασμός. Αν προέρχονται από ανεμβολίαστες μάνες τότε οι εμβολιασμοί μπορούν να αρχίσουν από την ηλικία των 10 ημερών. Πολλά εμβόλια κατά της εντεροτοξιναιμίας συνδυάζονται και με εμβόλια κατά της πνευμονίας οπότε με το ίδιο εμβολιακό σχήμα πετυχαίνουμε πρόληψη κατά και των δύο αυτών θανατηφόρων ασθενειών.

        Όταν τα μικρά απογαλακτιστούν τότε μπορούν να αρχίσουν και οι αποπαρασιτιμοί. Στα ζώα δίνονται χάπια ( ή γίνονται ενέσεις) κατά των παρασίτων του εντέρου, των πνευμόνων και του ήπατος («τρίχα, κορδέλα, κελεμπέκ»). Οι αποπαρασιτισμοί συνεχίζονται και όταν τα ζώα ενηλικιωθούν. Γίνονται 2 αποπαρασιτισμοί. Ο πρώτος λίγο πριν ή στις αρχές της εγκυμοσύνης με την προϋπόθεση ότι το ζώο δεν παράγει γάλα (ξηρά περίοδος) και ο δεύτερος μετά τον τοκετό και εφόσον τα μικρά θηλάζουν και το γάλα δεν δίνεται στην κατανάλωση. Με το σχήμα αυτό των αποπαρασιτισμών επιτυγχάνουμε καλή εγκυμοσύνη (απαλλαγμένη από παράσιτα) και καλή μετέπειτα γαλακτοπαραγωγή. Προσοχή χρειάζεται όταν στα ζώα δίνονται χάπια που περιέχουν την ουσία albendazole (πράσινο χάπι) καθώς μπορεί να προκαλέσει αποβολές στον πρώτο μήνα της εγκυμοσύνης. Για την αποφυγή των αναμολύνσεων συστήνεται απομάκρυνση της κοπριάς μετά τη διενέργεια των αποπαρασιτισμών.

        Ένα πολύ συχνό πρόβλημα των αρνιών και των κατσικιών είναι η μυϊκή δυστροφία. Πολλοί κτηνοτρόφοι επισκέπτονται τον κτηνίατρο και του παραπονιούνται ότι κάποια από τα αρνάκια και τα κατσικάκια τους φαίνονται σαν «πιασμένα», δηλαδή ενώ τρώνε και πίνουν δεν έχουν τη ζωηράδα που είχαν και δεν μπορούν να περπατήσουν καλά («δεν τα κρατούν τα πόδια τους»). Η μυϊκή δυστροφία είναι μεταβολική νόσος τροφικής προέλευσης και προκαλεί εκφύλιση των σκελετικών μυών και του μυοκαρδίου. Προκαλείται στα νεογέννητα αμνοερίφια ανεξαρτήτως φυλής και κυρίως στις ηλικίες από 0 ημερών μέχρι 3 μηνών. Οφείλεται κυρίως στην έλλειψη σεληνίου και βιταμίνης Ε. Παρουσιάζεται με δύο μορφές : α) Οξεία ενζωοτική μυϊκή δυστροφία (καρδιακή δυστροφία) με αποτέλεσμα την καρδιακή κάμψη και την εμφάνιση πνευμονικού οιδήματος ή αιφνίδιων θανάτων και β) υποξεία ενζωοτική μυϊκή δυστροφία που είναι και η συχνότερη και στην οποία επικρατούν οι αλλοιώσεις των σκελετικών μυών με αποτέλεσμα να εμφανίζεται μυϊκός τρόμος, αδυναμία ανέγερσης, παράλυση κυρίως των οπισθίων άκρων. Για να μην εμφανιστούν λοιπόν όλα τα παραπάνω στα ζώα μας θα πρέπει 1 μήνα πριν γεννήσουν να τους γίνεται εφάπαξ έγχυση βιταμίνης Ε και σεληνίου έτσι ώστε να προστατευτούν και τα μικρά τους. Όταν το πρόβλημα έχει ήδη εμφανιστεί η θεραπεία δεν πρέπει να καθυστερεί καθόλου.

        Ένα άλλο συχνό πρόβλημα των προβατίνων και των αιγών που βρίσκονται στα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης αλλά και στην γαλουχία είναι η υπασβεστιαιμία (έλλειψη ασβεστίου). Μπορεί να συμβεί τις 4-6 τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης και μέχρι και 4 εβδομάδες μετά τον τοκετό. Αρχικά παρατηρείται ακαμψία των οπισθίων άκρων και στη συνέχεια το ζώο κατακλίνεται, δεν μπορεί να σηκωθεί και τα άκρα του βρίσκονται σε έκταση. Ο κτηνοτρόφος πρέπει να έρθει σε επαφή με τον κτηνίατρο έτσι ώστε να γίνει η κατάλληλη θεραπεία. Ως μέτρα πρόληψης μπορούν να ληφθούν τα εξής : 1) το σιτηρέσιο του ζώου πρέπει να είναι ισορροπημένο όσον αφορά το ασβέστιο και πάντα στην σωστή αναλογία με τον φώσφορο η οποία πρέπει να είναι 2/1, 2) υπάρχουν ειδικές πλάκες λείξεως οι οποίες είτε περιέχουν ασβέστιο είτε είναι πολυβιταμινούχες και θα πρέπει να δίνονται στα ζώα ειδικά αυτές τις περιόδους και  3) χορήγηση εφάπαξ βιταμίνης D ένα μήνα πριν τον τοκετό (η βιταμίνη D βοηθάει στην απορρόφηση του ασβεστίου που προσλαμβάνεται με την τροφή).

       Τέλος, το συχνότερο πρόβλημα των προβατίνων και των κατσικών που βρίσκονται σε γαλακτοπαραγωγή είναι οι μαστίτιδες (βυζοπόνεμα). Αυτές συμβαίνουν λόγω κακών καιρικών συνθηκών, κακών συνθηκών υγιεινής κατά το άρμεγμα αλλά και λόγω μικροβίων μεγάλης λοιμογόνου δύναμης. Θα μπορούσαμε να τις κατατάξουμε σε τρεις μορφές, την οξεία, τη χρόνια και την γαγγραινώδη μαστίτιδα (κακό βυζοπόνεμα). Η εμφάνιση των συμπτωμάτων της οξείας και της γαγγραινώδους μαστίτιδας είναι αιφνίδια. Στις περιπτώσεις αυτές ο παρατηρητικός κτηνοτρόφος βλέπει ότι κατά τη βάδιση του ζώου το οπίσθιο άκρο που αντιστοιχεί στον προσβεβλημένο μαστό φέρεται προς τα έξω. Παράλληλα παρατηρείται ανύψωση της θερμοκρασίας του σώματος μέχρι και 41oC και διακοπή της όρεξης. Στην γαγγραινώδη μαστίτιδα οι προσβεβλημένοι ιστοί γίνονται μελανοί και ψυχροί. Το έκκριμα του μαστού είναι ελάχιστο, λεπτόρευστο και έχει χρώμα καφεκόκκινο. Το ζώο καταβάλλεται πολύ γρήγορα (οξεία τοξιναιμία) και ο θάνατος επέρχεται σε λίγες ώρες. Στα ζώα που επιβιώνουν οι νεκρωμένοι ιστοί του μαστού αποχωρίζονται και πέφτουν σε λίγες εβδομάδες. Στην οξεία μαστίτιδα ο μαστός εμφανίζεται κόκκινος, πρησμένος και θερμός. Το έκκριμα του μαστού είναι λίγο και αποτελείται από πηγμένο γάλα («τυριά»). Αν η θεραπεία δεν καθυστερήσει τότε παρατηρείται βελτίωση μέσα σε 48 ώρες. Σε μια χρόνια μαστίτιδα διαπιστώνεται ότι μέρος της κατώτερης μοίρας του μαστού είναι σκληρό. Σε καθεμιά από τις παραπάνω μορφές μαστίτιδας πρέπει οι παραγωγοί να συμβουλεύονται τον κτηνίατρο ο οποίος θα τους χορηγήσει και την κατάλληλη θεραπεία. Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι τα μέτρα προφύλαξης. Πρέπει οι χώροι ενσταβλισμού να είναι όσο το δυνατόν καθαροί, ενώ τα ζώα που έχουν προσβληθεί πρέπει να αρμέγονται τελευταία για να αποφεύγεται η μετάδοση από ζώο σε ζώο μέσω του κτηνοτρόφου.

       Για περισσοτερες πληροφορίες μη διστάσετε να μας ρωτήσετε.

 

ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΤΗΝΙΑΤΡΕΙΟ ΛΕΣΒΟΥ

Π. ΑΝΤΩΝΙΟΥ- Χ.Δ. ΜΑΛΑΚΗΣ

Κτηνίατροι Α.Π.Θ.