ΛΥΣΣΑ

 

Η λύσσα είναι μια λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος που μεταδίδεται μέσω του σάλιου από το δάγκωμα μολυσμένου ζώου. Οφείλεται σε ιό και βρίσκεται στο σάλιο του μολυσμένου ζώου , ακόμα και 8-10 ημέρες πριν την εμφάνιση των κλινικών συμπτωμάτων. Νοσούν όλα σχεδόν τα θερμόαιμα ζώα. Κατοικίδια σαρκοφάγα (σκύλος, γάτα), παραγωγικά (άλογα, βοοειδή, πρόβατα, αίγες, χοίροι), άγρια ζώα (αλεπούδες, τσακάλια, νυχτερίδες) και ο άνθρωπος. Δεν φαίνεται να προσβάλλονται τα αμφίβια και τα πουλιά.

Η λύσσα αν δεν αντιμετωπιστεί, είναι 100% θανατηφόρος μετά την εκδήλωση των κλινικών συμπτωμάτων. Αντιθέτως είναι 100% ιάσιμη εφόσον ο ασθενής ξεκινήσει άμεσα αντιλυσσική αγωγή.

Επί δεκαετίες η Ελλάδα ήταν απαλλαγμένη από τον ιό της λύσσας. Από το 2012 όμως, επανεμφανίστηκε, όταν εντοπίστηκε για πρώτη φορά μετά το 1987, κρούσμα λύσσας σε μια κόκκινη αλεπού (δεξαμενή του ιού στη φύση) στη Σιάτιστα της Κοζάνης. Έκτοτε, τα κρούσματα ανά την επικράτεια έχουν φτάσει τα 29, εκ των οποίων τα 25 αφορούν αλεπούδες, 3 σε σκύλους και 1 σε γάτα. Σε όλες τις περιπτώσεις τα οικόσιτα ζώα έρχονταν σε επαφή με την άγρια πανίδα. Όσον αφορά τον άνθρωπο, δεν έχει επιβεβαιωθεί κανένα κρούσμα μέχρι σήμερα (ακόμη και σε αυτούς που δαγκώθηκαν από λυσσύποπτα ζώα) με το τελευταίο κρούσμα σε άνθρωπο στη χώρα μας να έχει καταγραφεί πριν από 43 χρόνια. Από τη Σιάτιστα που εμφανίστηκε το πρώτο κρούσμα, ο νοτιότερος νομός με καταγεγραμμένο κρούσμα είναι τα Τρίκαλα.

Στα πιθανά αίτια επανεμφάνισης της λύσσας στη χώρα μας, δύο κυρίως παράγοντες έπαιξαν ρόλο. Η ύπαρξη της νόσου σε γειτονικές χώρες (Αλβανία, ΠΓΔΜ, Βουλγαρία, Τουρκία και γενικά ολόκληρη η Βαλκανική χερσόνησος) και η μετακίνηση άγριων ζώων διαμέσου των συνόρων μας. Συνυπεύθυνος ενδεχομένως είναι και ο εφησυχασμός όλων μας και η αμέλεια των αντιλυσσικών εμβολιασμών στα ζώα μας!!

Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, η λύσσα υπάρχει σε περισσότερες από 150 χώρες. Περισσότεροι από 55000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο, κυρίως στην Ασία και την Αφρική. Κάθε δέκα λεπτά κάπου στον κόσμο ένας άνθρωπος πεθαίνει από λύσσα.

Από όλα αυτά συμπεραίνεται εύκολα η ανάγκη για ΠΡΟΛΗΨΗ δηλαδή τη λήψη μέτρων για να αποφύγουμε να νοσήσουν και τα ζώα και ο άνθρωπος. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια εφαρμόζεται από το ΥΠΑΑΤ πρόγραμμα επιτήρησης με ενημέρωση του κοινού και άλλα μέτρα. Επιγραμματικά, τα μέτρα πρόληψης είναι:

1) Εμβολιασμοί δεσποζόμενων, αδέσποτων και παραγωγικών ζώων. Τα ζώα συντροφιάς εμβολιάζονται με ενέσιμο νεκρό εμβόλιο που έχει ελάχιστες παρενέργειες. Πρέπει να γίνεται απαραιτήτως από ΚΤΗΝΙΑΤΡΟ. Η ανοσία αποκτάται 20 ημέρες μετά τον εμβολιασμό, και είναι ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ από το νόμο να επαναλαμβάνεται σε ετήσια βάση. Στον ιδιοκτήτη του ζώου, δίνεται βιβλιάριο υγείας που φέρει την ετικέτα του εμβολίου, τη σφραγίδα και την υπογραφή του κτηνιάτρου. Σε κάθε άλλη περίπτωση, το ζώο δε θεωρείται εμβολιασμένο. Για τον εμβολιασμό των αδέσποτων υπεύθυνοι είναι οι Δήμοι.

2)Εμβολιασμοί άγριων ζώων από αέρος από το στόμα. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή πρακτική, το ΥΠΑΑΤ άρχισε να εμβολιάζει από το στόμα τα άγρια ζώα με ρήψη δολωμάτων που περιέχουν το εμβόλιο. Ξεκίνησε σε 24 περιφερειακές ενότητες της χώρας (Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα και ΔΕΝ περιλαμβάνεται ο νομός μας). Επειδή το εμβόλιο βρίσκεται σε κάψουλα μέσα στο δόλωμα σε υγρή μορφή, καλό είναι αν εντοπιστεί τυχαία τέτοιο δόλωμα, να μην πιαστεί με γυμνά χέρια και να προσκομιστεί σε πλαστική σακούλα στις τοπικές κτηνιατρικές αρχές.

3)Όροι για τις μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς και των παραγωγικών ζώων.

Εντός της επικράτειας απαγορεύεται η μετακίνηση, η ελεύθερη διακίνηση και η αγοραπωλησία μη εμβολιασμένων κατοικίδιων. Από και προς κάθε περιφερειακή ενότητα  τα κατοικίδια σαρκοφάγα άνω των 3 μηνών  που μετακινούνται, πρέπει να συνοδεύονται από το βιβλιάριο υγείας ή διαβατήριο, στο οποίο αναγράφονται τα στοιχεία της ταυτότητας του ζώου, τα στοιχεία της σήμανσης του και τα στοιχεία του ιδιοκτήτη και βέβαια να είναι εμβολιασμένα κατά της λύσσας. Το αντιλυσσικό εμβόλιο πρέπει να έχει γίνει 21 μέρες πριν τη μετακίνηση του ζώου.                                                                          

4)  Όροι για τις εισαγωγές των κατοικίδιων.

Από  το εξωτερικό όλα τα κατοικίδια σαρκοφάγα που εισέρχονται στη χώρα από άλλα Κράτη-μέλη της ΕΕ (και 8 ακόμα Ευρωπαϊκές χώρες) πρέπει να πληρούν τους όρους όσο αφορά τη σήμανση, τον αντιλυσσικό εμβολιασμό και σχετικά έγγραφα (διαβατήριο..). Αν προέρχονται από τρίτες χώρες  επιπρόσθετα να πληρούν τους όρους για τον ορολογικό έλεγχο των αντισωμάτων (εξέταση στο αίμα που δείχνει το επίπεδο της προστασίας που αναπτύχθηκε μετά τον εμβολιασμό) από πιστοποιημένα εργαστήρια σε κάθε χώρα. Δεν εξαιρούνται οι εμπορικές μετακινήσεις.

Μετακινήσεις ζώων κάτω των 3 μηνών επιτρέπονται κάτω από συγκεκριμένους όρους  με σημαντικότερο το εν ισχύ αντιλυσσικό εμβόλιο της μητέρας τους κατά τη  διάρκεια της κυοφορίας και την προέλευσή τους  από περιβάλλον όπου δεν ήταν δυνατή η επαφή τους με τον ιό της λύσσας.

Αν οι όροι  για τις μετακινήσεις σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ δεν πληρούνται , οι αρχές μπορούν να στείλουν το ζώο πίσω στη χώρα προέλευσης, να το απομονώσουν ή ακόμα στην εσχάτη περίπτωση να προβούν και σε ευθανασία.

5) Δήλωση όλων των νεκρών ζώων.

6) Άμεση κοινοποίηση κάθε ύποπτου κρούσματος σε κατοικίδιο ή ζώο άγριας πανίδας στις κτηνιατρικές υπηρεσίες είτε διαπιστώνεται από ιδιώτη είτε από νομικό πρόσωπο για διερεύνηση. Άμεση προσκόμιση άγριων ζώων που θα βρεθούν νεκρά.

          Τέλος σε φυλλάδιο του ΚΕΛΠΝΟ απαντώνται σημαντικές ερωτήσεις:

«-Τι θα κάνω αν με δαγκώσει κάποιο ζώο»

Αναζητήστε ιατρική βοήθεια το συντομότερο δυνατό. Αν δεν μπορείτε να προσέλθετε άμεσα στο γιατρό καθαρίστε τις πληγές με άφθονο σαπούνι και νερό (για 15 λεπτά) και αφού ξεπλύνετε καλά εφαρμόστε σε βάθος οινόπνευμα ή ιώδιο. Προσπαθήστε να συγκρατήσετε την εικόνα του ζώου(μέγεθος, χρώμα κλπ), την τοποθεσία, τις συνθήκες του συμβάντος και πού κατευθύνθηκε μετά. Αν το ζώο είναι δεσποζόμενο (σκύλος ή γάτα) ανταλλάξτε πλήρη στοιχεία επικοινωνίας με τον ιδιοκτήτη του και επισκεφθείτε τον ιδιώτη κτηνίατρο που θα παρακολουθήσει το ζώο για 15 μέρες

«-Τι θα κάνω αν το κατοικίδιό μου δαγκώσει ή τραυματίσει (π.χ. γρατζουνίσει) κάποιο άτομο»

Ανταλλάξτε πλήρη στοιχεία επικοινωνίας με το άτομο που τραυμάτισε το ζώο σας και οδηγήστε το εντός 24ώρου στον κτηνίατρό σας. Αν το ζώο σας δεν εμφανίσει ασθένεια κατά την παρακολούθηση των 15 ημερών κατά την εκτίμηση του κτηνιάτρου τότε δεν υπάρχει κίνδυνος. Συνεργαστείτε και βοηθήστε τη διαδικασία ελέγχου του ζώου σας ώστε να αποκλειστεί οποιοσδήποτε κίνδυνος για τον εκτιθέμενο».

«Η λύσσα δεν εκδηλώνεται αν η αντιλυσσική θεραπεία αρχίσει έγκαιρα  μετά την έκθεση στον ιό».

Τη θεραπεία (θεραπευτικό σχήμα και χρόνο έναρξης ) αποφασίζει ο γιατρός.

«Και πάνω από όλα εμβολιάστε το κατοικίδιό σας (σκύλο ή γάτα) κατά της λύσσας».

                                  

Βιβλιογραφικές πηγές

-πληροφορίες ΥΠΑΑΤ για τη λύσσα.

-Εγχειρίδιο ΥΠΑΑΤ για τον έλεγχο και πρόληψη της λύσσας.

-Αποφάσεις εγκύκλιοι του ΥΠΑΑΤ για τη λύσσα.

-Αποφάσεις ΥΠΑΑΤ για το πρόγραμμα επιτήρησης και τον εμβολιασμό αλεπούδων δια του αέρος.

-Δημοσιεύσεις σχετικές σε Diagnovet.gr.

-Ανακοινώσεις ΚΕΕΛΠΝΟ.

-ενημερωτικό φυλλάδιο εμβολίου RABIGEN.

-κανονισμός 998/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις μετακινήσεις ζώων.

-Αντίστοιχο άρθρο κτηνιάτρου Ε. Μπράχου.

 

 

ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΤΗΝΙΑΤΡΕΙΟ ΛΕΣΒΟΥ

Π. ΑΝΤΩΝΙΟΥ – Χ.Δ. ΜΑΛΑΚΗΣ

ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΙ ΑΠΘ